«مسجد پامنار سبزوار» نماد پایداری و فناوری

ایسنا/خراسان رضوی مسجد چنانکه از نامش برمی‌آید در اصل محل سجده و نماز است اما اگر به تاریخ برخی از مسجدها همچون مسجدالنبی، مسجدالاقصی، مسجدالحرام، مسجد جامع اصفهان و مسجد گوهرشاد نگاهی بیاندازیم، متوجه می‌شویم که مسجد از ابتدای شکل‌گیری علاوه بر محلی برای عبادت، کارکرد آموزشی، سیاسی، اجتماعی و هنری نیز داشته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رجبعلی لباف‌خانیکی، پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مسجدها دو گونه بوده‌اند، مساجد معمولی که جایگاه برگزاری نمازهای پنج‌گانه بودند و مساجد جامع یا جمعه که علاوه بر ادای نمازهای عید، مسائل و مشکلات مسلمانان نیز در آن‌ها طرح و بررسی می‌شده و به دلیل ازدحام و حضور قاطبه مردم شهر در مسجد، گاه رویدادهای بزرگی در آن اتفاق می‌افتاده است؛ به عنوان مثال مردم در زمان بروز حوادثی چون سیل، زلزله، جنگ و ... به این مکان پناه می‌آوردند.

وی ادامه داد: این اتفاق یکی از دلایل آسیب دیدن مساجد است، به عنوان مثال در جنگ‌ها که مردم به مسجدها پناه می‌بردند دشمنان در تعقیب آن‌ها به مسجدها هجوم برده و نه تنها مردم را اسیر می‌کردند و به خاک و خون می‌کشیدند بلکه مسجد یا پناهگاه آن‌ها را نیز ویران می‌کردند یا به آتش می‌کشیدند. «مسجد منیعی» در نیشابور و «مسجد مطرز» از دسته همین مساجد هستند که توسط غزها به آتش کشیده شدند.

لباف‌خانیکی خاطرنشان کرد: «مسجد پامنار» یا مسجد جامع سبزوار نیز از جمله مساجدی است که در صحنه پرالتهاب تاریخ سبزوارر شاهد رویدادهای مختلف و گاه خونین بوده است. مسجد کنونی پامنار احتمالا در آغاز نیمه دوم قرن اول هجری قمری به عنوان «مسجدجامع سبزوار» ساخته شد.

وی اضافه کرد: آن مسجد از جمله مساجد شبستانی و از نوع «خراسانی» بود که به شیوه «رازی» همانند مساجد فهرج یزد، تاریخانه دامغان و جامع اصفهان ساخته شده بود. در این نوع مساجد یک فضای ستون‌دار شبستان مانند در سمت قبله، یک صحن وسیع در سمت شمال شرق و رواق‌هایی در دو سوی شرق و غرب، مسجد را شکل می‌دادند.

این باستان‌شناس خراسانی گفت: در  کتاب تاریخ بیهق به مسجد جامع یا آدینه سبزوار و مصائبی که بر آن رفته، این‌گونه اشاره شده است «و مسجد آدینه قصبه سبزوار در روزگار حمزة بن آذرک الخارجی خراب گشته بود و مردم نمازجمعه و اعیاد بخسروجرد رفتندی بعد از آن واقعه زنی ریسنده هزینه تجدید بنای مسجدجامع را تقبل کرد و مسجد تجدید بنا شد و امیر احمد بن عبدالله خجستانی دستور داد برای آن منبری از چوب آبنوس بسازند که نام احمد خجستانی به تاریخ ۲۶۶ بر آن نوشته شده بود، اما گویا مسجد خیلی دوام نیاورده زیرا نوبتی دیگر امیر ابوالفضل زیاری در تاریخ ۳۷۰ هجری قمری مسجد را عمارت کرد و در سال ۴۲۰ هجری قمری، خواجه امیرک دبیر مناره‌ای بر آن ساخته و آن مناره بر اثر زلزله‌ای در سال ۴۴۴ هجری قمری فروافتاده و معمار که قصد تجدید بنای مناره کرده این بار کمی از مناره را دوباره ساخت و یک سال بگریخت تا نشست کند و آن‌گاه برگشت و مناره را کامل کرد و آن مناره که به سال ۴۴۵ هجری قمری ساخته شد تاکنون باقی است».

لباف‌خانیکی ادامه داد: آن مناره از نوع مناره‌های جنبان همانند منارجنبان اصفهان و نمادی از فناوری وبهره‌گیری از علم فیزیک در حدود ۱۰۰۰ سال پیش است. در حال حاضر مسجد جامع قدیم سبزوار با وسعت ۳۵۰ مترمربع که به «مسجد پامنار» معروف است، در حاشیه خیابان بیهق سبزوار واقع و شامل یک شبستان، صحن و ورودی است.

وی خاطرنشان کرد: منار کهن مسجد یا همان منارجنبان به ارتفاع ۲۳متر در زاویه شمال‌غربی مسجد قرار گرفته و بر بدنه آن با خط آجری نوشته شده است «بسم الله الرحمن الرحیم  محمد علی  فاطمه حسن حسین».

این پژوهشگر خراسانی اظهار کرد: مسجد جامع سبزوار در طول حیات خود تغییر و تحولات فراوان یافته که آخرین تغییرات ظاهراً مربوط به سال ۱۳۷۲ است. این تغییر شامل کاشیکاری سردر و نمای پایه‌های ایوان ورودی مسجد است که متن کتیبه‌ها مؤید آن است «بسعی حجة الاسلام حاج میرزا عبدالله برهان خاتمه یافت کتبه جواهر قلم».

لباف خانیکی عنوان کرد: همزمان بر دو طرف ورودی مسجد نیز بخشی از سوره هل اتی بر روی کاشی نقش بسته و در پایان آمده است «از کلب پست‌تر در خانه خدا حاجی محمد اسماعیل صولتی ۱۳۷۲».

وی اضافه کرد: اگر چه از مسجد جامع اکنون تنها مناره آجری آن برجای مانده، اما اصالت و صلابت آن کافی است که هر ساله تعداد زیادی گردشگر به خاطر دیدار و آشنایی با فناوری منارجنبان‌ها راهی سبزوار شوند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: گردشگري ماه رمضان سبزوار مساجد خراسان مسجد پامنار مسجد جامع سبزوار مسجد استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها نوروز 1402 گردشگري منطقه مازندران اخبار اجتماعی خوزستان استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها لباف خانیکی مسجد جامع هجری قمری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۹۷۰۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جامعه ما با شبیخون فرهنگی دشمن روبروست/پاسدار و نگهبان مساجد، علما و طلاب هستند

به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب، ماموستا ملاقادر قادری امروز در مراسم افتتاح مسجد روستای «مزیدی» شهرستان پاوه در سخنانی اظهار داشت: خدمت تمامی حاضرین در این مسجد زیبا عرض خیرمقدم دارم و بسیار خوشحالم که امروز خانه‌ای دیگر از بیوت پروردگار را افتتاح نمودیم.
 
امام جمعه شهرستان پاوه گفت: امروز ما مهمان خداوند متعال هستیم ولی بانی مراسم مردم عزیز روستای مزیدی هستند. به آنها تبریک می‌گوییم که خانه‌ای به این زیبایی برای قیامت خود ساخته‌اند خداوند از آنان قبول فرماید.
 
وی ادامه داد: آفرین بر مردم باغیرت مزیدی که با جمعیت کم و همت زیاد این بنای محکم را ساخته‌اند و تشکر و سپاس از تمامی خیرینی که با این عزیزان همراهی کرده و این خانۀ مبارک الهی را ساخته‌اند.
 
ماموستا قادری در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: خداوند متعال در آیۀ ۱۶۴ سوره مبارکه آل‌عمران می‌فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ» من بر شما منت می‌گذارم به خاطر اینکه رسولی دلسوز، پیامبری مدیر و پیام‌رسانی شجاع برایتان فرستاده‌ام تا شمارا تعلیم داده و تزکیه و تربیت نموده و چگونه زیستن را به شما بیاموزد و شمارا از گمراهی و ضلالت برهاند.
 
امام جمعه شهرستان پاوه گفت: در یک جمله بعثت رسول‌الله (ص) بهترین نعمتی است که خداوند به ما هدیه کرده است. علت مهم بودن بعثت به این دلیل است چون دنیا قبل از بعثت مملو از جهل و خرافات و تجاوز به حقوق بشر بود. مثلاً در سعودی دختران زنده‌به‌گور می‌شدند و در ایران با محارم ازدواج می‌شد و در روم دولت متمدن آن عصر، به حقوق حیوانات بیشتر از حقوق انسان‌ها توجه می‌کردند و در شبه‌جزیرۀ عربستان قبل از بعثت تنها ۴ نفر باسواد زندگی می‌کردند، بعثت در کلیۀ ابعاد زندگی افراد جامعه تغییر ایجاد کرد لذا باید قدردان این نعمت و شاکر پروردگار باشیم.
 
ماموستا قادری عنوان داشت: عرض کردم بعثت رسول‌الله (ص) در شبه‌جزیرۀ عربستان در همۀ شئون زندگی مردم سبب تغییرات شد و در مدرسۀ رسول‌الله (ص) در مدینۀ منوره کسانی فارغ‌التحصیل شدند که اسلام را به اسپانیا و جنوب چین و روم و استانبول رساندند و در اکثر دنیای معمورۀ آن زمان ندای لا اله الا الله و محمد رسول‌الله و الله‌اکبر طنین‌انداز شد.
 
وی افزود: خداوند متعال در مقابل این جهد و جهاد و ایثار حضرت خاتم به امتش و به اهل لا اله الا الله و محمد رسول‌الله (ص) می‌فرماید: من و فرشتگانم به این شخص والامقام درود می‌فرستیم «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ» پس شما هم از او تجلیل کنید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا».
 
 امام جمعه شهرستان پاوه گفت: اولین کار پیامبر بزرگوار ما (ص) بعد از هجرت احداث مسجد بود و به ‌محض ورود به مدینۀ منوره اول مسجد قبا را بنا کرد و سپس مسجدی به نام مسجد جمعه و آنگاه مسجدالنبی را ساخت که این مکان مبارک بعد از مسجدالحرام و مسجدالأقصی سومین مسجد مسلمانان شد که از همان روز تأسیس تا امروز که ۱۴۴۵ سال از آن گذشته است، مایۀ خیر و رونق دین و پایگاه معنویت شده است.
 
ماموستا قادری تصریح کرد: پیامبر بزرگوار اسلام (ص) می‌فرمایند: «مَنْ بَنا لله مَسْجِداً بَنی اللهُ له بیتاً في الجَنَّةِ» هر کس در دنیا مسجدی بنا کند، خداوند در قیامت برای او در بهشت منزلی را آماده می‌کند و این مسجد بنا به این توصیۀ رسول‌الله (ص) بعد از ۱۶ قرن به امید این کلمۀ زیبای حضرت خاتم (ص) ساخته شده است.
 
وی در بخش دیگری از سخنان خود به جایگاه مسجد در اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: سلف ما در تعریف جایگاه مسجد فرموده‌اند: «المسجد دارالسلام، دارالعبادة، دار المشورة، دار المصحف و دارالجهاد» و باز فرموده‌اند: «حصون المؤمن ثلاثة المسجد و ذکر الله و قراءة القرآن» آنچه انسان مؤمن را حفظ می‌کند، سه چیز است، مسجد، ذکر خدا و قرائت قرآن کریم.
 
امام جمعه شهرستان پاوه گفت: در آیین ما مساجد سنگرند و تضعیف مساجد تضعیف دین و مسلمین و آرزوی کفر و کافران است. در موضوع خواست دشمن که نیت آن‌ها تضعیف مسجد و صفوف مسلمین است، چند مثال را ذکر کرده‌اند که به خاطر اینکه بحث طولانی نشود نیازی به ذکر آنها ندیدم.
 
وی در ادامه سخنان خود بیان داشت: جمعیت شهرستان پاوه ۶۵ هزار نفر است و ما در شهرستان ۱۰۳ مسجد و ۴ تکیه و خانقاه داریم که کار آنها هم مانند کار مسجد است پس در حقیقت ۱۰۷ مسجد داریم یعنی تقریباً برای هر ۶۰۷ نفر یک مسجد داریم که ۵۰ درصد آنها در عصر جمهوری اسلامی ساخته شده‌اند و تمامی مساجد قبل از انقلاب را منهای یک مسجد در پاوه در زمان جمهوری اسلامی تجدید بنا کرده‌ایم. فالحمدلله رب‌العالمین
 
امام جمعه شهرستان پاوه گفت: همچنان که حضار محترم می‌دانند، سرباز و پاسدار و نگهبان این مساجد، علما و طلاب هستند و متأسفانه امروز برای حفاظت از این بیوت الرحمان در شهرستان پاوه ۱۰ طلبه خودی نداریم. دلیل این وضع نابسامان ما روحانیون هستیم که وحدت نداریم، مرکزیت و تشکیلاتی نداریم و بزرگی را از بین خود قبول نداریم و به همین دلایل معتمدین محل در اثر اختلاف ما توجهی به طلبه‌ها ندارند.
 
ماموستا قادری ادامه داد: اضافه بر این امروزه صفوف جمعه و جماعت ما کم رونق‌اند و حریم‌ها محترم شمرده نمی‌شوند و جامعۀ ما با هجمه و شبیخون فرهنگی دشمن روبروست. این درد ماست که عرض کردم لذا نیاز به تجدیدنظر داریم و اگر تجدیدنظر نکنیم مغلوب دشمنان می‌شویم. البته خداوند از دین خود دفاع خواهد کرد ولی در قیامت ما باید جوابگو باشیم.
 
وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: در خاتمه از تمامی خیرین و زحمت کشان، اهالی محترم مزیدی در روستا و خارج از روستا که زحمت کشیده‌اند، تشکر و قبول زحمات آنها را از خداوند منان خواستاریم و از سرکار خانم طاهرزاده و شوهر محترمش و حاج مدلل و حاج عبدالله عثمانی و 
​​دکتر پیام یوسفی تشکر و برای آنها آرزوی توفیق داریم.
 
انتهای پیام/